"Osmanlı'dan Günümüze Hamam Kültürü" Sergisi

"Osmanlı Döneminde Hamam Kültürü"

            Osmanlı Döneminde hamamlara, Roma ve Bizans dönemlerindeki hamamlardan esinlenerek gelişmiş ve şehirlerin, yerleşim yerlerinin vazgeçilmez unsurları olmuşlardır. Temizlik ihtiyacının yanında dinlenme ve sosyalleşme ihtiyacına cevap veren hamamlar zamanla asıl amacının yanı sıra özel günlerin de kutlandığı bir mekân halini almış kadınlar için gelin hamamı, kına hamamı, kırk hamamı, erkekler için damat hamamı, sünnet hamamı, bayram hamamı, asker hamamı gibi çeşitli hamamlar düzenlenmiştir.

            Hamamlar kullanım şekillerine göre özel ve genel hamalar olarak sınıflandırıldığı gibi, erkekler ve kadınlar için ayrı kısımların yapılıp yapılmayacağına göre de tek ve çifte hamamlar olarak adlandırılmıştır. Tek Hamamalar erkekler için yapılmış olup, günün belli saatlerinde kadınların kullanımına tahsis edilirdi. Çifte hamamlar ise, biri erkeklere diğeri kadınlara ait olmak üzere birbirine bitişik olarak inşa edilen iki hamamlardan oluşurdu. Özel hamamlar köşk, konak, kışla, saray ve tekke hamamları gibi sınırlı sayıda insanın kullanımına sunulmuş küçük ölçekli tek hamamlardır. Hamalar genel olarak 3 bölümden oluşur;

*Soğukluk (Soyunmalık-Camekan): Hamama giriş yapılan bölümdür.

*Ilıklık: Vücudun hamam uyum sağladığı orta sıcaklıktaki alandır.

*Sıcaklık (Hararet): Buhar ve sıcak suyun bulunduğu ana bölümdür.

            Osmanlı döneminde hamamda çalışan en yetkili kişi hamamcıdır. Kadın hamamlarında ise hamam anasıdır. Hamam anaları müşterileri seyredebilmek için yüksek nalınlar giyerlerdi. Hamamda kadınları yıkayan natır ile erkekleri yıkayan tellakların yanı sıra hamamların altında külhan adı verilen bölmede bulunan kazanı yakarak hamam suyunu ısıtan külhancı, soyunma odasının düzenini sağlayan meydancı, berber, peştamalcı, çamaşırcı, kahveci gibi hamam görevlileri vardı.