Balıkesir Taksiyarhis Anıt Müzesi

TAKSİYARHİS ANIT MÜZESİ

Taksiyarhis Kilisesi, Ayvalık’ın ilk kilisesi olup, kilisenin 3 ayrı dönemi olduğu düşünülmektedir. İlk olarak 15. yüzyıl.’ da küçük bir kilise olarak inşa edilmiştir. Bemanın üzerindeki Pavlus ve Petrus'un binanın tanrıya sunumu freskosu ile güney bahçe girişinin üzerindeki 1753 tarihli kitabe üç kubbeli iki katlı bazilikal planlı ikinci dönem yapıya ilişkin verilerdir.

Girişin üzerinde yer alan 1844 tarihli kitabeden de 3. dönem bazilika yapısının beşik tonozlu ve üst taşıyıcılarının tamamıyla ahşap olarak inşa edildiği anlaşılmaktadır. Üç nefli kiliseye batı cephesinde yer alan narteksten 3 adet ana giriş kapısıyla girilir. Kilisede orta nefte arslan betimlemeli alçı rölyefle süslenmiş ambon yer almakta olup, Aziz ikonaları bulunan bu noktaya döner bir merdivenle çıkılmaktadır. Çaprazında yer alan katedra bitkisel bezemeli mermer kabartma ve altın varakla bezenmiştir.

Hz İsa’nın yaşam hikâyesinin anlatıldığı mermer ikonalarla donatılmış, gene mermer kabartma ve altın bezemeli olarak işlenmiş ikonostasisi geçince, arka bölümde apsise ulaşılmaktadır. Yapının ikinci katındaki 16 pencereli, yuvarlak kemerli, ahşap, "U" biçimli üst galeri, kadınlar bölümü olarak yapılmış olan gynaikeiondur. Bu bölüme kuzeyde çan kuleli taş merdivenlerle ve güneyde ahşap merdivenlerle ulaşılmaktadır. Yapının içindeki mermer taklidi duvar bezemeleri, ahşap bağdadi üzerine kireç sıva yapılarak secco (kuru sıva üzeri kalem işi) boyama şeklinde çalışılmıştır. Bu eklektik tarzdaki mermer taklitlerinin, yapının güney köşesindeki 07.12.93 tarihli imzaya göre M.Pizdem adlı sanatçı tarafından yapıldığı anlaşılmaktadır. Ayvalık’ın deprem bölgesinde olması nedeniyle zaman içerisinde değişik dönemlerde hasar gören binada tamir amaçlı restorasyon çalışmalarının yapıldığı ve bu dönemlerde de süslemelerinde de değişiklikler yapıldığı duvar bezemelerinden ve resimlerden gözlemlenmektedir. Bu yenileme çalışması esnasında kubbedeki fresko olarak yapılmış Pantokrator İsa İkonası ile beşik tonozun çevresindeki havari resimlerinin neo-klasik tarzdaki yağlıboya tablo resimleri ile değiştirildiği görülmektedir. Kilisenin 1893 tarihindeki düzenlemeyle neo- klasik üslupta ve iç dekorasyonu eklektik olarak tamamlamıştır.

1927 yılından itibaren uzun süre “Tekel Deposu” olarak kullanıldıktan sonra terkedilen yapı 2012 yılında Kültür ve Turizm Bakanlığı’nca restore ettirilmiş ve 2013 yılında Balıkesir Kuvayi  Milliye Müze Müdürlüğü’ne bağlı birim olarak “Taksiyarhis Anıt Müzesi” hizmete sunulmuştur.