31.12.2025
7 Dakika
Yeni yıl yaklaşırken hepimiz geleceği hayal etmeye başlarız. Kimimiz dergilerden kestiği fotoğrafları, kimimiz internetten bulduğu görselleri yan yana getirip kendine bir “Hayal Panosu” hazırlar. Amaç bellidir: İstediklerimizi her gün görüp hayatımıza çekmek. Peki, bu yıl o panoya bir kağıt parçası asmak yerine, o hayalin antik dünyadaki "gerçek" sembolünü ziyaret etmeye ne dersiniz?
“Peki nasıl olacak?” diye sorduğunuzu duyar gibiyiz. Yeni yılda peşine düşmek istediğiniz tüm dilekler ve niyetler için ilham aslında çok uzakta değil; bu toprakların bin yıllardır biriktirdiği hafızada saklı. Tanışmanız için listelediğimiz her eser, bir arkeolojik buluntu olmasının ötesinde antik dünyada insanların iyi bir yaşam, bereket, umut ve yolculuk dileklerini yansıttıkları güçlü semboller. Bu yüzden yeni yıl dilekleriniz için ilhamı bir panoda değil, Türkiye’de bu sembollerin izini taşıyan duraklarda aramak belki de ihtiyacınız olan şeydir.
Şimdi gelin, yeni yıl niyetlerinize ilham verecek bu kadim sembollerin her birine yakından bakalım.
Yeni yıl listenizin en tepesinde "kariyerde sıçrama yapmak" veya "o zorlu engeli nihayet aşmak" yer alıyorsa aradığınız motivasyon Samsun’da sizi bekliyor.
Antik dünyada işler zorlaştığında, rekabet kızıştığında akla gelen ilk isim Nike olurdu çünkü o, mücadeleyi bırakmayanların, ipi göğüsleyenlerin, yani kısacası "kazananların" tanrıçasıydı. Samsun Müzesi’nde yer alan Amisos Hazineleri’nin bir parçası olan Nike Küpesi de tam olarak bu ruhu taşıyor.
Vitrinde sabit dursa da geriye doğru uçuşan pelerini ve kanatlarındaki o rüzgar etkisiyle Nike aslında bir an bile durmuyor. Ona bakarken içinize o tanıdık, o kıpır kıpır his doluyor: “Bu yıl, benim yılım, yükselişe geçme vakti!'" Bu sene yerinizde saymak değil, o rüzgarı yakalayıp yükselmek niyetindeyseniz, bu eseri yakından görmenin size "başarabilirim" hissini fazlasıyla vereceğinden emin olabilirsiniz.
Panonuzda "huzur, koruma ve pozitif enerji" görselleri ağırlıktaysa Şanlıurfa Müzesi sizi bekliyor.
Kalkolitik Dönem insanları, hayatı şansa bırakmayı pek sevmez olacak ki günlük hayatlarında işleri rast gitsin, haneleri bolluk ve refah dolsun diye gözlü idollerini tapınaklara birer "iyi kader" dilekçesi gibi sunarlardı. Onlar sadece birer adak değil, aynı zamanda salgın hastalıklara ve kötülüklere karşı taşınan en eski koruyucu tılsımlardı. Binlerce yıl öncesinden üstünüze dikilen bu gözlere bakarken ürpermeyeceğiniz gibi bu yıl hem sağlığınızın hem de şansınızın koruma altında olduğunu hissedeceksiniz. Yeni yılda işlerinizi yoluna koymak ve o kadim koruma kalkanını yanınıza almak için bundan daha sempatik bir destek bulamayacağınızı da söylemiş olalım.
Yeni yıl dileklerinin değişmez maddesi bellidir: "Önce sağlık." Eğer bu yıl niyetiniz sadece bedenen değil, ruhen de arınmak ve üzerinizdeki tüm ağırlıklardan kurtulmaksa ilham kaynağınız Uşak Atatürk ve Etnografya Müzesi’nde sizi bekliyor.
Osmanlı döneminde insanlar şifa ararken sadece hekimlere değil, bazen de tılsımlı nesnelere ve duaların gücüne sığınırdı. Pirinç veya bakırdan yapılan, içi dışı dualar ve sembollerle bezeli bu taslar ise o "iyi olma" arayışının en zarif kanıtı gibi. Yöntem oldukça mistik: Tasa su konur, dualar okunur ve o suyla ya yıkanılır ya da içilirdi. Amaç, eski tıp geleneklerinde olduğu gibi suyun ve duanın gücüyle "arınmak" ve hastalığı uzaklaştırmaktı.
Yeni yılda geçmişin tüm yorgunluğunu ve hastalığını sembolik de olsa "yıkayıp atma" fikri, kulağa hiç fena gelmiyor. Bu incelikli eseri yakından görmek, sağlık dileğinizi zihninizde somutlaştırmanın ve yeni yıla arınmış bir ruhla başlamanın en huzurlu yolu olabilir.
Yeni yıl dilekleriniz arasında "yeniden başlamak", "bilgelik" ve "üretkenlik" varsa aradığınız ilhamı İzmir Kültür Sanat Fabrikası’nda bulabilirsiniz.
Eski Mısır’da Scarabe, güneşin her sabah yeniden doğuşunu ve ölümsüzlüğü simgelediği için adeta el üstünde tutulurdu. İnsanlar onu sadece şık bir aksesuar olsun diye değil, "koruyucu muska" olarak her türlü kötülükten sakınmak için takardı. Anlamı o kadar büyüktü ki yaratılıştan üremeye, bilgelikten yeniden doğuşa kadar hayatın tüm sırları ona yüklenmişti. Hatta bu korumaya o kadar güvenilirdi ki ölü hediyesi olarak mezarlara bile bırakılırdı.
İzmir Kültür Sanat Fabrikası’nda karşılaşacağınız Scarabe yüzük, güneşin her gün yeniden doğduğunu ve her an taze bir başlangıcın mümkün olduğunu hatırlatmak için sizi bekliyor.
Ve hayal panosunun en heyecanlı köşesi... "Hesapta olmayan güzellikler" ve "şans". Bunun için İstanbul’da, kaderin ve refahın tanrıçası Tyche sizi bekliyor.
İstanbul Arkeoloji Müzeleri'nde göreceğiniz Tyche heykeli, üzerindeki detaylarla aslında "bolluğun" resmini çiziyor. Başında, alıştığımız kuleli taçlar yerine doğanın bereketini simgeleyen, çiçeklerle süslü bir taç (kalathos) taşıyor. Sol koluna dikkatle bakarsanız da içi meyvelerle dolup taşan o meşhur Cornucopia’yı ve zenginliği simgeleyen minik Plutos'u görebilirsiniz.
Peki ya eksik olan sağ eli? Antik sikkelerden hareketle Tyche’nin orada bir "tekne dümeni" tuttuğunu söyleyebiliriz. Yani mesaj çok net: Rota çizilir, yelkenler açılır ama bereketi getiren şey, o dümeni doğru tutmaktır. Umulmadık başarıların ve güzel tesadüflerin sembolü olan bu heykeli yakından incelemek, yeni yıl için "şansım bol, rotam açık olsun" temennisini somutlaştırmanın en estetik yolu olabilir.
